مادر جایگزین شخصیه که رحم خودشو واسه بچه‌دار شدن زوج یا شخص دیگه‌ای اجاره میده.حالا این اشخاص به هر دلیلی ممکنه نتونن بچه‌دار بشن ولی میخوان نوزادشون با اونا ارتباط ژنتیکی داشته باشه حتی به طور نصفه. این زوج میتونن یه زن و شوهر باشن که هرکدوم به دلایل پزشکی یا غیره قادر به داشتن فرزند نباشن یا یک زوج همجنسگرا باشن که میخوان فرزندی از خودشون داشته باشن. مادران جایگزین با بارداری به شیوه رحم اجاره ای میتونن واسه این افراد گزینه مناسبی باشن. مادر جانشین با اجاره دادن رحم خودش به این افراد برای داشتن کودک، کمک و لطف بزرگی در حق اونا انجام میده.این کار با چالش‌های بزرگی برای مادر جانشین همراه هست.به علاوه کارشناسان مخالف و موافق خودشو هم داره. مادر جانشین یا اجاره دهنده رحم طی فرایند علمی لقاح مصنوعی IVF که در ادامه توضیح داده شده باردار شده و نوزاد اجاره کننده رحم رو به دنیا میاره.با این وجود هنوز بحث‌هایی درباره بچه‌دار شدن با استفاده از رحم اجاره‌ای وجود داره.همچنین این کار روند‌های قانونی مختص خودشو داره که میتونه در هر کجای دنیا متفاوت باشه.با این حال به هر دلیلی استفاده از مادر جانشین برای بچه‌دار شدن یه گزینه هست.هر یک از طرفین باید ببینه که آیا این امر واسش مناسبه یا نه. اگه در خصوص قیمت رحم اجاره‌ای کنجکاو هستین؛ در مقالات قبل به این مورد نیز پرداخته‌ایم.
انواع بارداری با رحم اجاره‌ای
به طور کلی بارداری به شیوه رحم اجاره ای و با استفاده از مادر جایگزین به دو صورت انجام میشه:
- روش سنتی مادر جانشین
- روش حاملگی مادر جانشین
در روش سنتی اسپرم اجاره کننده با تخمک مادران جایگزین به طور مصنوعی تلقیح میشن.سپس فرایند بارداری شروع شده و اجاره دهنده رحم، نوزاد رو حمل میکنه و به دنیا میاره. مادر جانشین در این روش مادر بیولوژیکی فرزند به حساب میاد.به این دلیل که در این روش تخمک اجاره دهنده رحم با اسپرم مرد بارور شده و تخمک همسر مرد در این روش نقشی نداره.
در روش حاملگی امکان بارور کردن اسپرم مرد با تخمک همسر با روش لقاح آزمایشی IVF وجود داره.بعد از انجام این کار لقاح اونها در رحم فرد اجاره دهنده قرار میگیره و فرایند حاملگی شروع میشه.سپس فرد اجاره دهنده رحم تا زمان تولد، نوزاد رو حمل میکنه. مادر جانشین در این روش ارتباط ژنتیکی با نوزاد نداره چون از تخمک اون استفاده نشده.در این روش به فرد اجاره دهنده رحم به اصطلاح “مادر مولد” نیز میگن.ولی مادر بیولوژیکی کودک زنی هست که تخمکش با اسپرم شوهرش بارور شده باشه. اجاره دادن رحم میتونه عوارضی هم داشته باشه. ما در مقاله عوارض رحم اجاره‌ای به شکل مطلوبی به آن پرداختیم.
مادر جایگزین در غرب
در جوامع غربی و به خصوص در کشور آمریکا استفاده از مادر جانشین برای بچه‌دار شدن از نظر قانونی خیلی پیچیده نیست.دلیل آن هم اینه که هر دو والدین میخوان بچه با اونا ارتباط ژنتیکی داشته باشه. پس در نتیجه روش حاملگی مادر جانشین نسبت به روش سنتی اون بیشتر رایج شده. همچنین اجاره دهنده رحم هم به مسئولیت‌های خودش واقف هست. سالانه حدود 750 نوزاد با استفاده از مادر جایگزین و روش رحم اجاره ای متولد میشن.البته مسائل فرهنگی هم تاثیر بسزایی در این امر داره. فرهنگ مادران جایگزین در غرب بهتر جا افتاده. به علاوه اینکه تمامی حقوق انسانی اجاره دهنده رحم رعایت میشه. جهان شرق به دلیل فرهنگ متفاوتی که با غرب داره، نسبت به این موضوع با حساسیت بیشتری برخورد میکنه.
چه کسانی ممکنه از روش مادر جایگزین استفاده کنن؟
زوج‌ها و افرادی که میخوان بچه‌دار بشن ممکنه به هر دلیلی به مادر جانشین برای داشتن نوزاد رو بیارن. این دلایل همیشه هم پزشکی نیست و میتونه موارد مختلفی رو شامل بشه. البته اجاره دهنده رحم هم باید سلامت کامل داشته باشه. اگر شما یک زن و یا یک همسر هستید ممکنه به دلایل زیر برای داشتن بچه از مادر جانشین استفاده کنین:
- شما ممکنه مشکلات پزشکی در ارتباط با رحم خودتون داشته باشین.
- شاید شما هیسترکتومی کرده و رحم خودتونو برداشته باشین.
- به دلایل پزشکی یا داشتن بیماری مثلاً قلبی یا هر نوع بیماری دیگری بارداری برای شما خطرناک است.
مادر جایگزین در مواردی واقعاً میتونه کارساز باشه. شما ممکنه تمام سعی خودتونو کرده باشین و نتونسته باشین با انواع روش‌های کمکی باروری باردار شوید. در این صورت می‌تونین به استفاده از مادر جانشین فکر کنین. مادران جایگزین واسه کسایی که سنشون بالا رفته یا نمیخوان فرزندخوانده داشته باشن یا مجرد هستن گزینه مناسبی هستش.
استفاده از مادر جایگزین برای همجنسگراها
همجنسگراها نیز میتونن از مادر جانشین برای داشتن فرزند استفاده کنن. اگه مردهای همجنسگرا قصد داشتن فرزند رو دارن روش سنتی مادر جانشین برای اونا مناسب هست. بدین ترتیب که از اسپرم یکی از اونا واسه باروری و تلقیح با تخمک اجاره دهنده رحم استفاده میشه. سپس مادر بیولوژیکی نوزاد رو حمل کرده و به دنیا میاره. یک زوج همجنسگرا مرد میتونن اهدا کننده تخمک رو خودشون انتخاب کنن. سپس تخمک اهدا شده رو بارور کرده و جنین رو در رحم فرد اجاره دهنده رحم کاشته تا اون نوزاد رو برای تولد حمل کنه. این امر برای یک زوج همجنسگرا زن نیز قابل اجرا هست. به این صورت که یکی از اونها تخمکش رو با اهدا کننده اسپرمی که انتخاب کردن بارور میکنه و جنین رو برای تولد بچشون در رحم مادر جایگزین میزاره.
چه راه‌هایی برای پیدا کردن یه مادر جایگزین وجود داره؟
انتخاب یا پیدا کردن یه مادر جایگزین خودش یه چالش دیگه محسوب میشه. واسه پیدا کردن اجاره دهنده رحم روش‌های مختلفی هست.همچنین افراد و هر زوجی واسه یافتن یه مادر جانشین معیارهای خودشو داره. دوتا از بهترین و در دسترس‌ترین راه‌های پیدا کردن یه اجاره دهنده رحم موارد زیرهست:
- دوستان یا خانواده
- یک مرکز یا نمایندگی جایگزینی
بعضی وقتا ممکنه از دوستان یا بستگان بخواهید که مادر جانشین شما باشن. این کار از لحاظ فکری، روحی و غریزه‌ای ممکنه یکم بحث‌برانگیز باشه؛ اما به دلیل هزینه‌های بالای این کار و همچنین مسائل پیچیده حقوقی در مورد هر دو طرف، مدیریت یه رابطه خانوادگی و صمیمی که امتحان خودشو پس داده ساده‌تر هست. به علاوه این که فرد اجاره دهنده رحم و اجاره کننده از لحاظ خلقی و فکری بهتر همدیگر رو درک میکنن و هدف هر دو طرف واسشون شفاف‌تر هست. انجمن پزشکی باروری آمریکا بعضی از روابط خانوادگی و فامیلی خاص رو برای استفاده از مادران جایگزین قابل قبول میدونه. ممکنه کودک ژن‌های مشابه ژن‌های بستگان نزدیک رو داشته باشه. در این صورت این امر به طور کلی از استفاده از جایگزینی جلوگیری میکنه و قضیه منتفی محسوب میشه. فرد کرایه دهنده رحم و اجاره کننده رحم هر دو قبل از هر چیز آزمایشات پزشکی مختلفی رو باید پشت‌سر بزارن.
اکثر مردم از یکی از روش‌های گفته شده برای انتخاب کرایه دهنده رحم استفاده میکنن. در حال حاضر در کشور آمریکا حدود 100 مرکز جایگزینی در حال فعالیت هستن. این مراکز به عنوان مشاور و یک رابط عمل میکنن. این مراکز به شما کمک میکنن تا مادران جایگزین مورد نظرتون رو پیدا کرده و مراحل انجام کار رو شروع کنین. همچنین هزینه‌هایی که بین شما و کرایه دهنده رحم پرداخته و مبادله میشه رو وصول میکنه. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های درمانی و مراحل مختلف کار هست. مخصوصاً هزینه دستمزد و حق و حقوق کرایه دهنده رحم هم شامل میشه.
نحوه و معیارهای انتخاب مادر جایگزین چگونه است؟
در حال حاضر مقررات خاصی واسه انتخاب مادر جانشین وجود نداره. همچنین در مورد این که چه کسانی میتونن اجاره دهنده رحم باشن قانون خاصی وضع نشده. در این باره یکسری نکات و موارد هست که کارشناسان توافق دارن باید در مورد چگونگی انتخاب آن‌ها رعایت بشه و مادر جانشین دارای اون موارد باشه. که این نکات عبارتند از:
- مادر جایگزین باید حداقل 21 سال سن داشته باشه.
- حداقل یه نوزاد سالم به دنیا آورده باشه تا کارشناسان خطرات پزشکی بارداری و زایمان و مسائل احساسی پیوند با نوزاد رو بهتر تشخیص بدن.
- یه پروسه روانشناختی و روانکاوی رو توسط یک متخصص بهداشت روانی گذرونده باشه تا به مشکلات مربوط به تحویل نوزاد پس از تولد واقف باشه.
- قراردادی در مورد نقش و مسئولیت کرایه دهنده رحم وجود داشته باشه. مانند مراقبت‌های بعد از بارداری و تحویل کودک بعد از تولد.
- قبل از هرچیز آزمایشات پزشکی و سلامت فیزیکی رو انجام داده باشه.
برای انتخاب صحیح‌تر و توافق هرچه بهتر، فرد اجاره دهنده رحم و اجاره کننده میتونن هر کدوم باهم پیش یه متخصص روانشناس برن. هر یک از طرفین باید قبل،حین و حتی بعد از بارداری در تعامل با یکدیگر باشن و به هم کمک کنن. به علاوه اینکه طی دوره، مادران جایگزین باید به صورت مداوم با پزشک متخصص و روانکاو خود در تماس باشن. ضمن این که هر دو طرف حقوقی دارن که در قرارداد ذکر شده و باید رعایت بشه.
وظایف مادر جایگزین قبل از شروع فرایند بارداری
انجمن پزشکی باروری آمریکا میگه که کرایه دهنده رحم باید یکسری معاینات پزشکی انجام بده تا بررسی بشه آیا میتونه بارداری سالم و کاملی داشته باشه یا نه. این سازمان لازم میدونه مادر جانشین آزمایشاتی برای بررسی بیماری‌های عفونی و سایر بیماری‌های دیگه انجام بده. برخی از این آزمایشات عبارتند از:
- سفلیس
- سوزاک
- کلامیدیا
- HIV
- ویروس سیتومگالو
- هپاتیت B و C
فرد اجاره دهنده رحم همچنین باید آزمایشاتی جهت اطمینان از ایمنی در برابر بیماری‌هایی مثل سرخک، سرخچه، آبله مرغان وغیره انجام بده. به علاوه از مادر جانشین ممکنه خواسته بشه از رحمش تصویربرداری بصری کنن. که این امر میتونه به پزشک مربوطه جهت بررسی توانایی بارداری شخص کمک کنه. مادر جایگزین حتما باید طی دوران بارداری پزشک اختصاصی داشته باشه.
هزینه جایگزینی بین 80 الی 120 هزار دلار متغیر هست. مسائل مختلفی در تعیین مقدار قیمت تاثیر گذار هست. یه نمونه آن، این که مادر جانشین بیمه درمانی خودشو داره یا اجاره کننده رحم باید واسش بیمه‌نامه بخره. تمام انتظارات هر دو طرف و قوانین کلی باید توی قرارداد آورده بشه. هیچ هزینه یا توافقی خارج از قرارداد یا بدون اطلاع نمایندگی جایگزینی نباید بین طرفین رد و بدل بشه.
مسائل حقوقی مادر جایگزین
درباره مشکلات حقوقی استفاده از مادر جانشین هنوز هم چالش‌هایی وجود داره. در آمریکا قوانین در مورد فرزندداری به روش رحم اجاره ای برای اجاره کننده رحم در ایالت‌های مختلف فرق میکنه. در برخی ایالت‌ها ممکنه بعد از تولد نوزاد هنوز به دنبال حضانت قانونی کودک باشین. در برخی ایالات دیگر نیز قبل از تولد نوزاد شمارو والد اصلی کودک به حساب میارن. این موضوع مشخصه که در این روش، فرد اجاره دهنده رحم هیچ گونه حق قانونی بعد از تولد نوزاد نداره. ولی لازمه جهت رفع هرگونه ابهامی قبل از هرچیز مسائل حقوقی و جزییات اون در قراردادی بین طرفین به صورت کتبی ضمیمه و امضا بشه. این مسائل میتونه شامل حق حضانت اجاره کننده رحم، عدم ادعای حضانت از طرف مادر جایگزین یا هر نوع ادعای دیگه‌ای از سوی هر دو طرف که به حقوق همدیگه تجاوز کنه میشه.
پس برای محافظت از حقوق خود، هردو طرف میتونن یه وکیل متخصص در زمینه حقوق باروری داشته باشن. همچنین میتونن از طریق یک وکیل یه قرارداد جایگزینی بنویسن که به طور شفاف تمامی آنچه که همه باید انجام بدن توی اون قرارداد آورده شده باشه. پس در نتیجه اگه بعد از تولد نوزاد مشکلات حقوقی به وجود اومد، چنین قراردادی خیلی میتونه مفید باشه. به علاوه میتونن در این قرارداد سناریو‌های احتمالی نظیر دوقلو یا سه‌قلو بودن فرزندان رو هم بیارن که در این حالت ممکنه مادر جانشین یا اجاره کننده رحم موافق یا مخالف اون باشن. جدای از این، طرفین هرگونه توافقی که بین خودشون میکنن و میخوان بینشون باشه باید در قالب قرارداد رسمی مکتوب باشه. بنابراین مسائل حقوقی مادران جایگزین جنبه خاص و پیچیدگی‌های مختص خودشو داره که مثل معاینات پزشکی باید قبل از شروع فرایند باروری رعایت بشه.
جمع بندی
انتخاب و استفاده از مادر جایگزین برای داشتن فرزند برای اشخاصی که به هر دلیلی توانایی بچه‌دار شدن ندارن یه گزینه هست. منتها با توجه به مطالبی که گفته شد هر کسی باید ببینه آیا این روش واسش مناسبه یا نه. طی مطالب گفته شده هر دو طرف باید نکاتی رو رعایت کنن. این نکات اعم از مسائل پزشکی و حقوقی هرکدوم دارای جنبه و پیچیدگی‌های خاص خودش هست. بچه‌دار شدن از طریق مادر جانشین و روش رحم اجاره ای در صورت رعایت الزامات و مطالبی که به اونا اشاره شد گزینه مناسبیه. جدا از اینکه هر دو طرف اهداف خودشونو واسه این کار دارن، در عین حال باید حقوق هر کدوم رعایت بشه و همه افراد باید وظایف و مسئولیت‌هاشون رو بدونن. ضمن اینکه مکتوب بودن همه‌چیز و وجود قرارداد به علاوه رعایت تمامی موارد گفته شده میتونه در جلوگیری از بروز هرگونه مشکل و انجام شدن هرچه بهتر این کار کمک کنه. سوالات خود در این زمینه رو با ما به اشتراک بزارین و ما رو در تولید محتوای بهتر یاری کنین.